Chúng ta nghĩ gì về việc ngăn chặn khủng hoảng kinh tế do dịch bệnh COVID-19?
Những bóng đèn giáng sinh, khi tôi còn nhỏ, được nối với nhau thành những dây đèn. Nếu có một bóng bị cháy, cả sợi dây sẽ tắt luôn. Những người cha mẹ trong thời buổi khủng hoảng đã chỉ tôi cách sửa nó bằng cách kiểm tra từng bóng đèn, từng chiếc một ấy, cả trăm cái. Cái cây đã tối trong một thời gian dài. Nhưng bởi vì những bóng đèn thì quá mắc, mà nhân công thì quá bèo, đành chịu sự kéo dài của bóng tối.
Hôm nay, tôi sẽ làm cho việc đó trở nên khác đi. Tôi lựa chọn một giải pháp tốn chi phí nhưng nhanh hơn, thay tất cả các bóng đèn cùng lúc. Cuối cùng, hàng hóa sẽ rẻ, nhân công đắt giá, và kỳ Giáng sinh sẽ ngắn hơn.
Tôi có một gợi ý cho các nhà hoạch đính chính sách, hãy nghĩ về cuộc khủng hoảng do COVID-19 theo cách “y học kinh tế”. Các chính phủ nên chọn các lựa chọn nhanh chóng để giữ cho nền kinh tế được sáng đèn mà không phải lo lắng quá nhiều về chi phí. Sau tất cả, con người mới là quan trọng, tiền sẽ rẻ hơn và cú sốc y tế sẽ nhanh chóng qua thôi.
Cuộc khủng hoảng kinh tế lần này có sự khác biệt
Khủng hoảng kinh tế giống như các chuyến xe bus vậy; sẽ luôn có một thứ khác đi cùng. Nhưng lần này thì khác, và ở đây, có hai sự khác biệt chính.
Cú sốc cơ bản đã tấn công tất cả các quốc gia G7 và Trung Quốc cùng một lúc. Không giống như các cuộc khủng hoảng gần đây khác, cuộc khủng hoảng kinh tế do COVID-19 đã không bắt đầu (về mặt kinh tế) tại một hoặc hai quốc gia và sau đó lan sang nhiều quốc gia khác. Cú sốc y tế, được đo bằng số ca mắc mới, bắt đầu ở Trung Quốc vào cuối năm 2019, nhưng nó chỉ trở thành vấn đề trong vài ngày trước khi các ca bệnh bắt đầu xuất hiện ở một vài nước G7. Cho đến cuối tháng 1 năm 2020, mỗi nước trong G7 đều có ít nhất một ca.
Cú sốc y tế đang tấn công nền kinh tế trên nhiều phương diện. Các cuộc khủng hoảng kinh tế được nghiên cứu nhiều nhất bắt đầu tại một địa điểm. Khủng hoảng ngân hàng bắt đầu từ các ngân hàng, khủng hoảng tỷ giá bắt đầu trong thị trường ngoại hối và dự trữ ngân hàng trung ương, các cuộc khủng hoảng đột ngột bắt đầu với dòng vốn quốc tế, v.v. Lần này không giống như thế.
Ba loại cú sốc kinh tế
Để tổ chức các suy nghĩ về những gì chúng ta nên làm, chúng ta cần đơn giản hóa để làm sáng tỏ bản chất của những cú sốc kinh tế mà virus đã gây ra. Ba khía cạnh này là chìa khóa, như đồng nghiệp tốt nghiệp Học viện Geneva của tôi Beatrice Weder di Mauro và tôi đã phác thảo trong cuốn sách điện tử gần đây của chúng tôi, Kinh tế trong thời buổi COVID-19.
Đầu tiên, căn bệnh này đánh vào đầu ra bằng cách đưa công nhân vào giường bệnh. Điều này giống như thất nghiệp tạm thời, hoặc về mặt kinh tế, nó giống như tháng 8 ở châu Âu: lực lượng lao động “đình công”, nhưng chỉ tạm thời. Ở Mỹ và một số quốc gia khác, điều này cũng có thể dẫn đến ảnh hưởng trực tiếp đến chi tiêu, vì một số công nhân không được trả tiền khi họ bị bệnh. Những người khác đang làm việc trong “nền kinh tế mũi nhọn”, nơi mà họ không được trả tiền nếu họ không làm việc.
Thứ hai là các biện pháp ngăn chặn liên quan đến sức khỏe cộng đồng nhằm làm phẳng đường cong dịch bệnh: đóng cửa nhà máy và văn phòng, cấm đi lại, kiểm dịch, và những hành động tương tự.
Thứ ba là cú sốc kỳ vọng. Cũng như cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 200-2009, cuộc khủng hoảng COVID-19 đã khiến người tiêu dùng và các công ty trên toàn thế giới thu mình lại trong chế độ “chờ và xem”. Điều này có thể thấy rõ ràng nhất trong sự suy giảm lớn của ngành du lịch khách sạn – nguyên nhân chỉ vì những con số đó được đưa ra quá nhanh. Các chỉ số hàng đầu như chỉ số quản lý mua hàng (PMIs – purchasing manager indices) đều giảm mạnh.
Các trang web đình công: Đâu là ba loại cú sốc gây chấn động nền kinh tế?
Cuộc khủng hoảng COVID-19 đã tấn công cỗ máy kinh tế vào một số nơi cùng lúc, như được thấy trong sơ đồ dưới đây
Sự gián đoạn trong suốt dòng thu nhập
Các hộ gia đình, doanh nghiệp, chính phủ, ngành tài chính và các tổ chức nước ngoài đều giữ tiền di chuyển xung quanh nền kinh tế với nhau. Cuộc khủng hoảng COVID-19 đe dọa dòng chảy này ở nhiều điểm.
Hình hiển thị một phiên bản của sơ đồ dòng tiền tròn nổi tiếng được sử dụng trong sách giáo khoa kinh tế. Ở dạng đơn giản, các hộ gia đình sở hữu vốn và lao động, họ bán cho các doanh nghiệp, họ sử dụng nó để làm ra những thứ mà các hộ gia đình mua bằng tiền mà các doanh nghiệp đã cho họ, từ đó hoàn thành mạch chạy và giữ cho nền kinh tế ổn định.
Điểm mấu chốt là nền kinh tế chỉ tiếp tục chạy khi tiền cứ chảy quanh mạch. Nói một cách đơn giản, sự gián đoạn dòng chảy ở bất cứ đâu gây ra sự chậm lại ở mọi nơi. Biểu đồ ở đây cho biết thêm một vài sự phức tạp bằng cách cho phép một chính phủ và người nước ngoài. Nó cũng phân tách các chi tiêu dành cho tiêu dùng và dành cho đầu tư.
Các ngôi sao đỏ cho thấy ba loại chấn động có thể ngăn chặn hoặc phá vỡ dòng tiền của máy phát điện kinh tế, như nó đã từng. Bắt đầu từ bên trái và di chuyển theo chiều kim đồng hồ:
Các hộ gia đình không được trả tiền có thể gặp khó khăn về tài chính hoặc thậm chí phá sản - đặc biệt là ở Mỹ, nơi các hóa đơn y tế là nguồn chính của những người bị phá sản, theo thống kê phá sản được công bố bởi Debt.org. Điều này làm giảm chi tiêu cho hàng hóa, kéo theo dòng tiền từ các hộ gia đình đến chính phủ và các công ty.
Các cú sốc nhu cầu trong nước đã ảnh hưởng đến hàng nhập khẩu trên toàn quốc và do đó dòng tiền chuyển sang nước ngoài. Điều này không trực tiếp đánh vào nhu cầu trong nước, nhưng nó làm giảm thu nhập nước ngoài và kéo theo chi tiêu cho xuất khẩu hàng hóa quốc gia. Điều này có thể cắt giảm dòng tiền vào quỹ quốc gia từng xuất phát từ doanh số xuất khẩu. Trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009, hai khu vực đình công này đặc biệt quan trọng, dẫn đến cái gọi là Sự sụp đổ thương mại lớn.
Sự sụt giảm nhu cầu và/hoặc cú sốc cung ứng trực tiếp có thể dẫn đến sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng quốc tế và trong nước. Cả hai đều dẫn đến giảm sản lượng đầu ra, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất. Cú đánh vào sản xuất có thể được phóng đại bởi hành vi chờ xem của mọi người và các công ty. Sản xuất đặc biệt dễ bị tổn thương vì nhiều hàng hóa được sản xuất là những thứ có thể bị hoãn lại mà bạn có thể chờ đợi mà không phải trả chi phí lớn trong ít nhất vài tuần hoặc vài tháng.
Doanh nghiệp buộc phải phá sản. Nhiều doanh nghiệp đã có thêm nợ trong những năm gần đây, theo Báo cáo kinh tế thường niên năm 2019 của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế, vì vậy họ có thể dễ bị giảm dòng tiền. Vụ phá sản của hãng hàng không Flybe của Anh là một ví dụ điển hình. Kiểu đóng cửa của các công ty tạo ra sự gián đoạn hơn nữa trong dòng tiền. Các chủ nợ không được trả tiền, và các công nhân thường không được trả tiền đầy đủ, và trong mọi trường hợp đều thất nghiệp. Trong phạm vi mà các công ty đi theo là nhà cung cấp cho hoặc người mua từ các công ty khác, việc phá sản của một công ty có thể khiến các công ty khác gặp nguy hiểm. Loại phá sản phản ứng dây chuyền này đã thấy trước, ví dụ như trong ngành xây dựng xuyên suốt các cuộc khủng hoảng nhà ở.
Lao động bị gián đoạn do bị sa thải, nghỉ ốm, kiểm dịch hoặc nghỉ để chăm sóc cho con cái, họ hàng bị ốm. Đây là lần cuối cùng nhưng có lẽ rõ ràng nhất trong các khu vực đình công. Khi người lao động mất việc, ngay cả khi họ có bảo hiểm thất nghiệp hoặc hỗ trợ thu nhập khác, họ có xu hướng cắt giảm chi tiêu cho các mặt hàng ít cần thiết hơn, có thể hoãn lại. Các động cơ phòng ngừa có thể ít rõ ràng hơn đối với những người lao động duy trì công việc nhưng đang nghỉ việc, tuy nhiên như đã đề cập, loại nghỉ phép này không được bồi thường ở tất cả các quốc gia G7, hoặc không được dài lâu.
Chính phủ nên làm gì?
Nguyên tắc cơ bản nên là: giữ đèn sáng. Cuộc khủng hoảng do COVID-19 đã gây ra bởi một cú sốc y tế sẽ tiêu tan. Nó dường như không phải là một đại dịch đặc biệt nguy hiểm, vì vậy mặc dù nhiều người sẽ chết và mỗi cái chết là một thảm kịch, nó không giống như đại họa; lực lượng lao động sẽ không bị giảm đáng kể trên cơ sở bền vững. Điều quan trọng là làm giảm sự tích lũy của “mô sẹo kinh tế”. Thay đổi số lượng các vụ phá sản cá nhân và doanh nghiệp không cần thiết và đảm bảo mọi người có tiền để tiếp tục chi tiêu ngay cả khi họ không làm việc. Một lợi ích phụ của việc này sẽ là trợ cấp cho loại tự kiểm dịch cần thiết để làm phẳng đường cong dịch bệnh.
Một số kế hoạch xuất sắc đã được đề xuất. Kế hoạch yêu thích của tôi là của Trường Kinh tế Paris Agnès Bénassy-Quéré và các đồng tác giả của cô, đã được đăng trên VoxEU.org vào ngày 11 tháng 3.