Cây chà là đã được trồng ở Trung Đông và Bắc Phi trong hơn 5.000 năm. Nhờ các chất dinh dưỡng và lượng calo mà chúng cung cấp, loại quả này đã trở thành nguồn an ninh lương thực và dinh dưỡng cho người dân sống ở vùng sa mạc và các vùng đất khô hạn khác.
Hệ thống thực phẩm của chúng ta ngày nay phụ thuộc quá nhiều vào một số ít cây trồng. Các loài và giống cây trồng địa phương bổ dưỡng có khả năng đa dạng hóa chế độ ăn uống và hệ thống thực phẩm của chúng ta.
Hệ thống thực phẩm của chúng ta trên thực tế hoạt động không hiểu quả như mong đợi. Hơn 820 triệu người vẫn đang phải nhịn đói trên hành tinh của chúng ta ngày hôm nay. Nhưng song song đó là nạn béo phì trên toàn thế giới. Tính sẵn có và chi phí đối với thực phẩm lành mạnh là các yếu tố chính trong cả hai vấn nạn trên. Số lượng thực phẩm sản xuất có hạn, cách trồng trọt chăm sóc hay là vận chuyển, cách phân phối thực phẩm..tất cả đều có cơ hội to lớn để cải thiện Những thay đổi mà chúng ta có thể làm trong hệ thống này đó là tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, giảm khí thải nhà kính và đưa nhiều thực phẩm đến tay người tiêu dùng hơn, đặc biệt là các nhóm đối tượng dễ bị tác động.
Hiện nay có khá là nhiều giải pháp khả dụng cho vấn đề này. Việc trau dồi và tôn trọng giá trị thực phẩm đang được tái sinh. Các loại trái cây và rau quả bị toàn thế giới phớt lờ nay đang dần thu hút lại một sự chú ý mới. Có rất nhiều loại thực phẩm phù hợp với mô tả này, một trong số đó, chính là chà là.
Dưới đây là 5 lý do ngày cần phải là một phần lớn hơn trong tương lai của thực phẩm của chúng tôi:
1. Chà là bổ dưỡng.
Chà là rất giàu chất sắt, kali, canxi, magiê và có rất nhiều chất xơ. Bên cạnh đó, chà là cũng chứa rất nhiều calories, vì vậy mà chúng trở thành nguồn cung cấp năng lượng dồi dào. Ngọt ngào trong hương vị, chà là cũng là một thay thế tốt cho đường tinh chế. Chuyển sang các lựa chọn bổ dưỡng, tự nhiên, như trái cây, thay vì thực phẩm siêu chế biến là một yếu tố có thể giúp đảo ngược xu hướng béo phì. Hơn 2 tỷ người trên thế giới đang bị thừa cân. Hệ thống thực phẩm của chúng ta ngày nay đang giúp mọi người dễ dàng hơn trong việc lựa chọn các sản phẩm rẻ hơn, nhanh hơn thường có chất béo, muối, đường và calo cao hơn. Tăng khả năng có sẵn của trái cây và rau quả tươi có thể giúp mọi người có những lựa chọn lành mạnh hơn. Các lựa chọn như chà là khô có thể giữ trong nhiều tháng là một ví dụ điển hình về một sự thay thế dinh dưỡng nhanh chóng. Hạn sử dụng lâu dài cũng giúp cho việc giảm thiểu thất thoát lương thực được giải quyết phần nào.
@aleruana/freepik.com 2. Nhiều tiềm năng chưa được khai thác của chà là
Hệ thống thực phẩm của chúng ta ngày nay phụ thuộc quá nhiều vào các cây trồng, tuy nhiên số lượng các cây trồng này lại quá ít. Khoảng 6 000 loài thực vật đã được trồng làm thực phẩm trong suốt lịch sử loài người. Ngày nay, chỉ có 8 loại trong số họ cung cấp hơn 50% lượng calo hàng ngày của chúng ta. Với sự thay đổi khí hậu làm cho sản xuất lương thực của chúng ta dễ bị tác động hơn, chúng ta không thể dựa vào quá ít cây trồng để nuôi sống dân số ngày càng tăng. Có rất nhiều loại cây trồng truyền thống bổ dưỡng, thích nghi với điều kiện địa phương và có khả năng chống chịu với các biến đổi khí hậu. Chúng ngày càng quan trọng trong việc đa dạng hóa hệ thống thực phẩm của chúng ta và cung cấp nhiều loại chất dinh dưỡng mà chúng ta cần để có một cuộc sống khỏe mạnh. Mặc dù chà là khá nổi tiếng ở nhiều nơi trên thế giới, nhưng chỉ có một số loại chà là nhất định được bán trên thế giới.
Chùm quả chà là @welovesimply/freepik.com3. Chà là là một phần của di sản và văn hóa lâu đời
Cây chà là đã được trồng ở Trung Đông và Bắc Phi trong hơn 5.000 năm. Nhờ các chất dinh dưỡng và lượng calo mà chúng cung cấp, loại quả này đã trở thành nguồn an ninh lương thực và dinh dưỡng cho người dân sống ở vùng sa mạc và các vùng đất khô hạn khác.
Thực phẩm và nông nghiệp trên khắp thế giới tạo thành một phần quan trọng của văn hóa và bản sắc. Để tôn vinh và bảo tồn di sản này, FAO đã thiết kế chương trình Hệ thống di sản nông nghiệp quan trọng toàn cầu (Globally Important Agricultural Heritage Systems – GIAHS) để trao thưởng cho các địa điểm trên khắp thế giới duy trì truyền thống trồng và thu hoạch thực phẩm đặc sản, thích nghi tốt với cảnh quan và khí hậu địa phương. Là một ví dụ tốt về GIAHS, ốc đảo Siwa ở Ai Cập thể hiện chính xác sự khéo léo của nông dân nơi đây khi thích nghi với những điều kiện nông nghiệp khó khăn. Ở đây, cây chà là được trồng xen kẽ với trái cây, rau, thực vật làm thức ăn gia súc và đôi khi ngũ cốc trong cấu trúc tán ba tầng với cây chà là thuộc tầng cao nhất. Hệ thống nhiều tầng này tạo ra một vi khí hậu cho phép các loại cây trồng khác phát triển dưới những cây cọ, bảo tồn nguồn nước quý giá.
4. Cây chà là chịu được điều kiện môi trường khó khăn
Ai Cập, Iran, Algeria và Ả Rập Saudi là những nơi sản xuất chà là lớn nhất thế giới và họ đều là những quốc gia luôn phải đấu tranh với tình trạng khan hiếm nước. Cây chà là có thể phát triển ở vùng khí hậu nóng, khô và là cây chịu mặn. Những đặc điểm này cho phép nó phát triển và cung cấp một nguồn thực phẩm dinh dưỡng ngay cả trong điều kiện môi trường khắc nghiệt, như sa mạc chẳng hạn.
5. Chà là rất quan trọng đối với sinh kế của người dân
Sản xuất chà là là một lĩnh vực quan trọng không chỉ cho an ninh lương thực và dinh dưỡng của người dân ở khu vực nông thôn mà còn là sinh kế của họ. Tuy nhiên, trong 30 năm qua, những sinh kế này đang bị đe dọa bởi mọt cọ đỏ, loài gây hại nguy hiểm nhất của cây cọ trên toàn thế giới. Mọt cọ đỏ có nguồn gốc từ Đông Nam Á và đã lan rộng nhanh chóng đến các khu vực khác. Ăn cây từ bên trong, rất khó để phát hiện sự xâm nhập của mọt cọ đỏ trong giai đoạn đầu. FAO đang phát triển một ứng dụng di động, Susa Hamra, để hỗ trợ nông dân trên toàn thế giới thu thập dữ liệu khi kiểm tra và xử lý dịch hại này. FAO cũng đang kết hợp viễn thám với trí thông minh nhân tạo để lập bản đồ cây cọ và theo dõi sự lây lan của các loài gây hại này để giúp bảo vệ sinh kế trên khắp khu vực Cận Đông và Bắc Phi.
Một sáng kiến quan trọng khác, FAO và Công ước bảo vệ thực vật quốc tế (International Plant Protection Convention – IPPC) đang giúp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo vệ tài nguyên thực vật khỏi sâu bệnh và thúc đẩy thương mại quốc tế an toàn thông qua việc tuân thủ Năm quốc tế về cây trồng năm 2020. Sự tuân thủ này rất là quan trọng để không chỉ nâng cao nhận thức về an ninh lương thực và dinh dưỡng mà còn về bảo tồn đa dạng sinh học và phục hồi hệ sinh thái lành mạnh, đặc biệt là ở các khu vực vô cùng khô hạn.
Vào tháng 6 năm 2019, FAO đã tổ chức một sự kiện do Vương quốc Ả Rập Saudi tổ chức để thúc đẩy lợi ích của sản xuất chà là để phát triển kinh tế, môi trường và xã hội. Các cuộc thảo luận đang diễn ra để xem xét làm thế nào cây trồng truyền thống và địa phương có thể tạo ra tác động trong việc đạt được Mục tiêu phát triển bền vững (SDG) 2.
Đã đến lúc phải xem xét lại các hệ thống thực phẩm của chúng ta, tập trung vào các loại cây trồng không được trọng dụng trên toàn cầu, làm sống lại các tập quán bản địa và tập trung vào dinh dưỡng thay vì thực phẩm. Hành tinh của chúng ta và cơ thể chúng ta cần nó. Với sự tham gia của mọi người, chúng tôi có thể đạt được #ZeroHunger và SDGs.