Đầu tiên, nó rất lớn. Năm 2019, khoảng một phần mười công nhân ở Anh kiếm sống trong nền kinh tế gig (Nền kinh tế làm việc tự do). Ở Mỹ, con số tương đương là khoảng 8%. Đầu năm nay, đã có một cuộc khảo sát tại châu Phi cho thấy 1,3% người châu Phi trưởng thành hiện kiếm được tiền từ các nền tảng kinh tế gig (các trang tuyển dụng trực tuyến). Trên toàn thế giới, rất nhiều người đang làm việc trong lĩnh vực này.
Thứ hai, các công việc đang được tạo ra hiện nay không nhất thiết phải có chất lượng tốt. Do cách thức tổ chức nền tảng công việc đã mang lại một số kết quả không mong muốn cho các công nhân - những người có thể bị trả lương thấp, ăn cắp tiền lương, công việc bấp bênh, điều kiện làm việc nguy hiểm và phân biệt đối xử. Khi bất kỳ vấn đề nào trong số này phát sinh, các nền tảng chỉ đơn giản là chỉ ra thực tế chứ không hề chịu trách nhiệm. Thay vào đó, chúng có xu hướng là một trung gian đơn giản hơn là một thực thể có khả năng định hình các điều kiện làm việc thực tế.
Dưới đây là bốn chiến lược chúng ta nên suy nghĩ nếu chúng ta muốn giảm đi tình trạng bóc lột lao động trong nền kinh tế gig.
1) Chúng ta cần minh bạch hơn về bản chất của công việc gig. Những người dùng, nhà đầu tư, công nhân và nhà quản lý đều cần hiểu rõ bản chất của các công việc được tạo ra và họ đã thiếu các tiêu chuẩn công việc đàng hoàng như thế nào. Để đạt được điều đó, các đồng nghiệp của tôi và tôi đã bắt đầu dự án Fairwork: một sáng kiến cho việc chấm điểm các nền tảng dựa trên 10 tiêu chí xung quanh các hoạt động làm việc công bằng. Những điểm số có thể được sử dụng để so sánh trực tiếp các nền tảng với nhau.
2) Chúng ta cần nhiều trách nhiệm hơn trong ngành. Hiện tại, nhiều nền tảng hoạt động trong các kẽ hở quy định và thường cho rằng quy định hiện hành không áp dụng cho chúng. “Chúng tôi là một công ty công nghệ”, họ sẽ tuyên bố như vậy – thay vì nhận ra rằng họ thực sự là một công ty taxi công nghệ cao, công ty giao hàng thực phẩm hoặc công ty vệ sinh, hay gì đó. Do vậy, chúng ta cần đảm bảo rằng công việc và người lao động được bảo vệ theo quy định hiện hành hoặc chúng ta cần phát triển các phương pháp mới.
3) Chúng ta nên thừa nhận rằng tính minh bạch và quy định sẽ chỉ đưa chúng ta đến vậy thôi. Thay đổi thực sự sẽ xảy ra khi người lao động cùng nhau thương lượng với ông chủ thay vì thảo luận riêng từng cá thể. Công nhân gig thường được coi là các doanh nghiệp cá nhân mà họ nên cạnh tranh với nhau. Nhưng một khi họ đến với nhau như những đồng nghiệp, họ có thể cùng nhau mang lại mức lương và điều kiện làm việc tốt hơn.
4) Cuối cùng, tương lai thực sự của nền kinh tế gig mà chúng ta nên hướng tới là một đặc điểm của quyền sở hữu dân chủ. Không có lý do gì mà những người công nhân gig không tự trở thành ông chủ của chính họ. Phong trào hợp tác nền tảng đã làm sáng tỏ một số tiềm năng thực sự cho các nền tảng thuộc sở hữu của công nhân và được quản lý cho mọi dịch vụ có thể. Chúng tôi cũng có thể nghĩ về việc chạy các nền tảng như các tiện ích công dân. Ở nhiều nơi, nền tảng đang trở thành tiện ích. Như là Uber chẳng hạn, họ mong muốn trở thành “một hệ điều hành cho cuộc sống hàng ngày của bạn”. Các thành phố của chúng ta chắc chắn sẽ cần hệ điều hành. Nhưng chúng ta nên tự hỏi liệu chúng ta có muốn một hệ điều hành do tư nhân quản lý được điều hành bởi một công ty không thể đếm được số trụ sở được đặt ở quốc gia khác - hay một công ty địa phương, thuộc sở hữu, dân chủ và chịu trách nhiệm.
Chúng ta không thể quay ngược thời gian về một thế giới không có nền tảng. Nhưng bằng cách tìm kiếm các chiến lược liên quan đến tính minh bạch, trách nhiệm, quyền lực của người lao động và quyền sở hữu dân chủ, chúng ta có các công cụ ngay trước chúng ta để tiến tới một nền kinh tế ít khai thác hơn và công bằng hơn. Nền kinh tế nền tảng vào năm 2030 có thể là một trong đó người tiêu dùng biết nhiều hơn về tác động của họ, các nhà quản lý đang thực thi các tiêu chuẩn tối thiểu, công nhân đang thực thi quyền lực tập thể của họ, và tất cả chúng ta đã tìm ra cách xây dựng, hỗ trợ và sử dụng các nền tảng kinh tế biểu diễn dân chủ và có trách nhiệm .